Πόσα λεφτά μπορεί να βγάλει κάποιους που κάνει τατουάζ– πολλά γιατί αυτός δεν έχει ταμπού” λέει ένας απλοϊκός στίχος του συγχωρεμένου Έλληνα ράπερ, του Λεκτικού Επεξεργαστή, κατά κόσμον Ανδρέα Μαρνέζου. Κάτι που στην περίπτωση μας, αυτή του Καλιφορνέζου Dr. Dre, ταιριάζει γάντι.
Όχι για τους λόγους όμως που μπορεί να φαντάζεσαι. Δεν ήταν η έλλειψη ηθικών ταμπού εκείνη που οδήγησε τον γεννημένο το 1965, Andre Romelle Young, στην κορυφή του μουσικού -κι όχι μόνο- κόσμου.
Ήταν τα μουσικά ταμπού σε πρώτο, και τα ταμπού του marketing σε δεύτερο επίπεδο, εκείνα που φρόντισε να κατεδαφίζει από καιρό εις και καιρό. Αφού ποτέ μα ποτέ δεν κατάφερε να μπει στα καλούπια που του έβαζαν, γιατί ήθελε εκείνος πάντα να φτιάχνει τους κανόνες. Τους δικούς του κανόνες -όσο κι αν του κόστιζε αυτό.
Τα δύσκολα, μίζερα παιδικά χρόνια
Το Compton ήταν ένα προάστιο του Λος Άντζελες που τη δεκαετία του 80΄ θύμιζε αφροαμερικανική δυστοπία. Κάτι είχε πάει τρομερά στραβά. Κάτι ήταν πραγματικά σάπιο στο “βασίλειο της Δανιμαρκίας”. Σε τέτοιο βαθμό που ίσως έκανε άλλα γκέτο των Η.Π.Α να μοιάζουν με παιδική χαρά.
Εκεί μεγαλώνει ο Dr. Dre. Χωρίς πατέρα, αφού τους εγκατέλειψε όταν ο Dre ήταν ακόμη παιδί. Ευτυχώς, μάλλον, αφού είχε το κακό συνήθειο να αρέσκεται στην οικογενειακή βία σηκώνοντας το χέρι του για το παραμικρό.
Κάτι που δυστυχώς συνήθιζαν και οι επόμενοι σύντροφοι της μητέρας του. Ο μικρός Andre, ίσως και για να ξεφύγει από τη θλιβερή ατμόσφαιρα που βιώνει, βρίσκει παρηγοριά στους δίσκους. Στη μουσική, που φαίνεται να είναι το μόνο πράγμα που τον ηρεμεί.
Τα πρώτα μουσικά βήματα
Όταν ήταν έφηβος, ένας θείος που δούλευε σαν πορτιέρης, τον βάζει στα κρυφά στο club της γειτονιάς. Ο Dr. Dre έρχεται πρώτη φορά σε επαφή με την μαγεία του ήχου που παίζει live ένας DJ. Είναι η στιγμή που αλλάζει η ίδια του η ζωή και ίσως πατιέται το start στην ιστορία της σύγχρονης αμερικανικής μουσικής.
Η μητέρα του τού κάνει δώρα έναν μίκτη και δύο turntables και ο Dre ξεκινά τους μουσικούς του πειραματισμούς στο δωμάτιο του σκρατσάροντας κατ’ οίκον. Με τις ώρες, ξανά και ξανά. Σαν μια ιδανική προπόνηση για τη μεγάλη καριέρα που τον περίμενε – τότε ακόμη ούτε καν την ονειρευόταν.
Δε χάνει όμως χρόνο και μπλέκει στην χιπ χοπ φάση που ξεκινούσε, με καθυστέρηση συγκριτικά με την ανατολική πλευρά, στην Καλιφόρνια.Το πρώτο σχήμα στο οποίο συμμετείχε ονομάζεται World Class Wreckin’ Cru και δεν θέλει να τους θυμάται. Οι λόγοι εμφανείς στη φωτογραφία που βλέπεις λίγο πιο πάνω.
Ισχύς εν τη ενώσει
Παρότι κάνει τον DJ με επιτυχία, παρότι λίγο καιρό πιο πριν έχει βρεθεί να κάνει το ρομπότ σε διαγωνισμούς χορού φορώντας ό,τι πιο φανταχτερό κυκλοφορεί στον πλανήτη Γη, παρότι έχει αποκτήσει ένα κάποιο όνομα στη γειτονιά είναι φανερό ό,τι κάτι λείπει.
Διψά για μια πιο αυθεντική φωνή, για πηγαία έκφραση, γιατί κάτι καινούργιο, ρηξικέλευθο. Κάτι που ξεκινά από τον δρόμο, μιλά για τον δρόμο, ζει και (δεν) πεθαίνει στον δρόμο. Κάτι που θα σκάσει σαν βόμβα.
Κάτι δηλαδή που βρίσκει στους συνοδοιπόρους του: τον MC Ren, τον DJ Yella, τον Arabian Prince, τον Ice Cube και τον Easy-E.
Έξι πιτσιρικάδες, που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο είναι μουσικοί. Ή έστω προσπαθούν να γίνουν. Εκτός από τον τελευταίο που είναι ο ένας γκάνγκστερ της γειτονιάς -τον οποίο ο Dr. Dre αποφασίζει να βάλει στο μονοπάτια της χιπ χοπ. Με το αζημίωτο βέβαια, αφού ο Easy E έχει την οικονομική δυνατότητα να χρηματοδοτήσει τις πρώτες τους μουσικές απόπειρες.
Όλοι μαζί αποτελούν τους N.W.A. Και σε περίπτωση που δεν γνωρίζεις τι σημαίνει το ακρωνύμιο, ας το σπάσουμε σε δεκαράκια: Niggaz With Attitude.
Η μεγάλη έξοδος από το Compton
Όταν πια καταφέρνουν να βγάλουν το πρώτο τους κανονικό δίσκο στα 1988, το Straight Outta Compton, κανείς λογικά δεν περιμένει την καταιγίδα που θα ακολουθήσει. Ούτε τα γκέτο το Λος Άντζελες. Ούτε η λευκή Αμερική. Ούτε καν οι ίδιοι.
Μέσα σε λίγους μήνες γίνονται και επίσημα ο Νο.1 μουσικός -κι όχι μόνο- δημόσιος κίνδυνος. Είναι ταλαντούχοι, είναι ωμοί, είναι πεινασμένοι, είναι από τα γκέτο, δεν έχουν ούτε ιερό ούτε όσιο, εκτός ίσως από τον κώδικα της πιάτσας και ξέρουν να προκαλούν με κάθε τους κίνηση.
Το τι ακριβώς συνέβη μπορείς να το παρακολουθήσεις στην εξαιρετική ομώνυμη του δίσκου ταινία που κυκλοφόρησε το 2015. Να σημειώσουμε μόνο ότι το F.B.I έφτασε να τους στείλει επιστολή. Επίσημα και με το νόμο. Τους διέταξε (;) να σταματήσουν να προκαλούν. Μάταια βέβαια.
Η φάση σοβαρεύει
Εκείνα τα χρόνια ήλεγχαν τη φάση. Ήταν οι βασιλιάδες του χιπ χοπ της Δυτικής Όχθης. Το West Coast στα καλύτερά και στα πιο άγρια του. Gangsta rap και τα μυαλά στα κάγκελα. Αυτό όμως που ξεκίνησε σαν νεανική πώρωση άρχισε να γίνεται μπίζνα. Τα λεφτά ήταν πολλά τα λεφτά. Εκατομμύρια.
Κάτι που διέλυσε τη μπάντα μετά από τρία χρόνια, με πρώτο τον Ice Cube να “την κάνει με ελαφρά” για να ακολουθήσει solo καριέρα. Όταν ο Dr. Dre ζήτησε από τον αρχηγό Easy-E να διαλέξει ανάμεσα σε αυτόν και τον μάνατζέρ τους, ο τελευταίος προτίμησε τον δεύτερο.
Κι έτσι ο Dr. Dre βρέθηκε από εκεί που ξεκίνησε. Μόνος. Με εφόδιο τις δικές του δυνάμεις και τίποτα άλλο. Α, ναι και το τρελό, προσωπικό μουσικό όνειρο που κουβαλάει σε ολόκληρη τη ζωή του.
Μια φορά πρωτοπόρος, για πάντα πρωτοπόρος
Το να μιλήσει κανείς για τις συνεργασίες του Dr. Dre με σημαντικούς καλλιτέχνες της χιπ χοπ χρειάζεται ένα άρθρο από μόνο του: Ice Cube, Tupac Shakur, Eminem, 50 Cent, Kendrick Lamar είναι μονάχα μερικές από αυτές, και εκτείνονται σε βάθος δεκαετιών πια. Το ταλέντο του να αναγνωρίζει τα ακατέργαστα διαμάντια και να βγάζει στη μουσική αγορά είναι σχεδόν μεταφυσικό.
Tο 1992, σαν άλλο κυνηγόσκυλο που βγήκε παγανιά, κατάφερε να ανακαλύψει έναν περίεργο ψηλόλιγνο πιτσιρικά που έμελλε να τον βοηθήσει με τους στίχους του άλμπουμ που ετοίμαζε. Και το όνομα αυτού; Snoop Dogg.
O Dr. Dre έχει πολύ λίγους προσωπικούς δίσκους αν αναλογιστεί κανείς τα χρόνια που είναι στο κουρμπέτι. Είναι περισσότερο DJ, περισσότερο παραγωγός, περισσότερο μαέστρος στην κονσόλα και λιγότερο performer και MC -όπου ΜC θα πει Microphone Master, ή με άλλα λόγια ο τύπους που εξαπολύει τις ρίμες σαν πολυβόλο.
Παρόλα αυτά το Chronic έκανε τεράστιο πάταγο, όσα ελάχιστα χιπ χοπ άλμπουμ μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια. Κατέβασε τις εξωφρενικές ταχύτητες των N.W.A, περπάτησε σε πιο mid tempo μονοπάτια και παρέδωσε έναν δίσκο που θεωρείται από αρκετούς ειδικούς ο καλύτερος δίσκος που κυκλοφόρησε ποτέ το μουσικό ιδίωμα.
Με απόλυτο φυσικό τρόπο κατάφερε δηλαδή να άλλαξει τότε για δεύτερη φορά -και μέσα σε ελάχιστο καιρό- τη χιπ χοπ μουσική.
Η καταξίωση
Ο Dr. Dre δεν είναι πια ανερχόμενος. Δεν είναι κάποιος που ψάχνει τον δρόμο του. Τον έχει βρει τόσο καλλιτεχνικά όσο και εμπορικά. Η Deathrow Records που έχει στήσει μαζί με ένα περίεργο γιγάντιο -και πολύ επικίνδυνο- τύπο, ονόματι Suge Knight, βγάζει πολλά εκατομμύρια δολάρια.
Ίσως άλλος θα επαναπαυόταν. Ίσως θα έκανε τα στραβά μάτια. Ίσως θα ρουφούσε την επιτυχία μέχρι το μεδούλι. Μέχρι τον κάψει πέρα ως πέρα. Και ίσως μέχρι ένα σημείο το κάνει.
Ναρκωτικά, γρήγορα αμάξια, μπλεξίματα με τον νόμο, πρωτοσέλιδα και prime time στην αμερικανική τηλεόραση. Αυτά δε δείχνουν να τον επηρεάζουν και τόσο. Μπορεί και λίγο να τα απολαμβάνει, αν και συχνά πυκνά τον στέλνουν σε πολύ σκοτεινά μονοπάτια.
Εκείνο που τον επηρεάζει όμως, όπως δηλώνει και στο ντοκιμαντέρ του HBO με τίτλο The Defiant Ones είναι όταν πια η κατάσταση ξεφεύγει από κάθε έλεγχο όσον αφορά τους μουσικούς: τραμπουκισμοί, ξυλοδαρμοί, δημόσιες κόντρες και τσαμπουκάδες, τεντωμένο σκοινί, East Coast VS West Coast κι ο Tupac Shakur πέφτει νεκρός -σε μια δολοφονία που απασχολεί μέχρι σήμερα την Αμερική.
Ένα μικρό διάλειμμα
Ο Dr. Dre βγάζει μετά το 1996 κάποια προσωπικά άλμπουμ τα οποία δεν πάνε και τόσο καλά. Μάλλον πατώνουν αν τα συγκρίνουμε με τις εξωφρενικές επιτυχίες που έχει καταγράψει πιο πριν.
Φαίνεται να νιώθει σιγά σιγά όλο και περισσότερο άνετα πίσω από την κονσόλα του παραγωγού, αντί για τη φωτισμένη σκηνή του μουσικού σταρ. Ίσως ψάχνει την ηρεμία του. Μπορεί να αναζητά ξανά το μεγάλο κόλπο.
Κάτι που το βρίσκει χάρη σε δύο -ωπ, δεν το περιμένες αυτό ε;- λευκούς Αμερικανούς.
Βασιλιάς για άλλη μια φορά
Την εποχή που μιλάμε συνεργάζεται ήδη δύο χρόνια με τον Jimmy Iovine. Ποιος είναι αυτός; Ένας από τους πιο δαιμόνιους μουσικούς παραγωγούς. Ένας άνθρωπος που ξεκίνησε από τον Bruce Springsteen και τη Stevie Nicks για να φτάσει στα 90s στους No Doubt, τους Nine Inch Nails και τον Mairlyn Manson.
Με αρκετές χιπ χοπ στάσεις και χάρη στον Dr. Dre. Αυτοί οι δύο απίθανοι τύποι αποφασίζουν να πιστέψουν στο ραπ ταλέντο ενός αντικοινωνικού, πολύ ξανθού, πολύ γαλανομάτη και λίγο καχεκτικού ναυαγίου της ζωής που ακούει στο όνομα Eminem. Όχι ακριβώς δηλαδή ένα marketing στανταράκι.
Μεγάλο ρίσκο έτσι; Το λες και τρέλα. Αλλά όπως λένε η τύχη είναι για τους τολμηρούς. Και όσο για την πορεία του Eminem, μάλλον δεν χρειάζεται να σε κουράσουμε. Θες δε θες την έχεις παρακολουθήσει από το 1999 που μεσουρανεί στα μουσικά πράγματα του πλανήτη.
Κάτι που το χρωστάει εκτός από το ταλέντο του και στον παραγωγό του, τον Dr. Dre. Ο οποίος πίστεψε στο μείγμα παράνοιας, ακραίου χιούμορ, ελάχιστου σεβασμού (σ.σ: εδώ βλέπουμε μια marketing τεχνική του Dre από εποχές N.W.A) σε ό,τι ιερό και αμερικανικό όσιο υπάρχει.
Καλλιτέχνης, παραγωγός, επιχειρηματίας
Αν κάποιος ρωτούσε έναν κάτοικο του Compton της δεκαετία του 80′ και του 90′ πόσες πιθανότητες έχει ένας Αφροαμερικανός να γίνει εκατομμυριούχος λογικά θα έλεγε καμία. Εκτός αν καταπιανόταν με εμπόριο ναρκωτικών. Άλλωστε τα γκέτο έχουν αυτή την τάση: δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο από τον οποίο δύσκολα κανείς ξεφεύγει.
Όμως ο Dr. Dre ξεπέρασε αυτό το στερεότυπο κατά πολύ. Κατά πάρα μα πάρα πολύ. Και σίγουρα μπήκε στο μάτι της αμερικανικής καθεστηκυίας τάξης, η οποία συνήθως θεωρεί πώς η οικονομία οφείλει να είναι ελεύθερη -απλά για κάποιους, κι όχι για όλους.
Ο Andre Romelle Young μέχρι σήμερα αποτελεί ένα τεράστιο μουσικό κεφάλαιο για την ποπ κουλτούρα. Τόσο ως καλλιτέχνης αλλά ακόμη περισσότερο ως παραγωγός. Ο ίδιος πιστεύει πολύ στην σκληρή δουλειά, ενώ παραμένει αρκετά σεμνός -εκτός από κάποιες εξάρσεις μεγαλομανίας που έχουν σημειωθεί, κι αυτές όχι υπό νηφάλια κατάσταση.
Μπορεί να μην το παραδέχεται αλλά φαίνεται να έχει μια έκτη αίσθηση, εκτός από τη μουσική, και για το marketing.
… Και τελικά δισεκατομμυριούχος
Αλλιώς δεν μπορεί να δικαιολογηθεί το deal του αιώνα με την Apple το 2014. Φυσικά δεν εννοούμε τα δικαιώματα για τα τραγούδια του ή κάποια άλλη συνεργασία αλλά την εξαγορά της Beats Electronics από τον κολοσσό με σήμα το μηλαράκι.
Σε περίπτωση που σου έχει διαφύγει η Beats καταπιάνεται με ακουστικά μουσικής κατά κύριο λόγο. Τάπες όπως τις λέμε. Σιγά το προιόν μπορεί να πει κάποιος.
Σε αυτά όμως επένδυσαν οι δύο επιχειρηματίες (Iovine-Dr. Dre). Και το marketing που επέλεξαν ήταν τόσο πετυχημένο ώστε έκανε τα ακουστικά Beats να είναι ένα από τα πιο trendy αντικείμενα παγκοσμίως -κι όχι μόνο στην Αμερική.
Κι αν ακούσει κανείς τα χρήματα που ξόδεψε η Apple για να τα αποκτήσει ίσως αλλάξει άποψη: αφού μιλάμε, ούτε λίγο ούτε πολύ, για 3 δισεκατομμύρια (!) δολάρια.
Ιδανική πρώτη ύλη για την Apple δηλαδή που ψοφάει για κάτι τέτοια. Αν μάλιστα αναλογιστεί κανείς ότι ένα μεθύσι του Dr. Dre παραλίγο να χαλάσει τη συμφωνία -και να στείλει τον Iovine στο φρενοκομείο-, η όλη ιστορία γίνεται ακόμα πιο εντυπωσιακή.
Διότι, τελικά, αν ο Dr. Dre είναι κάτι από την πρώτη μέρα που πάτησε το πόδι του στη μουσική βιομηχανία , αυτό είναι “αντισυμβατικός”. Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει κίνδυνο καταστροφής για τον ίδιο.
Όμως, λογικά, το αυτί του Dr. Dre δεν πρέπει να ιδρώνει τόσο εύκολα. Άλλωστε κατά παρά φράση τη γνωστής δήλωσης του Miles Davis για τον εαυτό του, δεν είναι και λίγο πράγμα να “έχεις αλλάξει τη μουσική δυο-τρεις φορές”. Έτσι δεν είναι;
Πόσοι το έχουν καταφέρει εν τέλει αυτό κι είναι ακόμα ζωντανοί για να αφηγηθούν την ιστορία τους;
WATCH LIVE