Φαρμακάς, ένα από τα πιο ειδυλλιακά ορεινά χωριά της επαρχίας Λευκωσίας, βρίσκεται σε απόσταση 40 χιλιομέτρων νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας. Σκαρφαλωμένο στις βουνοπλαγιές της οροσειράς του Τροόδους, θεωρείται το 10ο ψηλότερο χωριό της Κύπρου. Σύμφωνα με την Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, ο Φαρμακάς (Farmakas) πρέπει να υπήρχε από τον καιρό του Βυζαντίου. Δεν αναφέρεται σε διάφορες πηγές, ίσως γιατί ήταν απομονωμένο χωριό. Αν το χωριό είχε ιδρυθεί κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας (1192-1489 μ.Χ.) ή της Ενετοκρατίας (1489-1571 μ.Χ.), θα είχε ξενικό όνομα. Μια παράδοση λέει πως η ονομασία του χωριού προήλθε από το επίθετο ή το επάγγελμα του πρώτου ανθρώπου που κατοίκησε εδώ και ο οποίος έφτιαχνε φάρμακα. Τα φάρμακα τα ετοίμαζε από τα πολλά βότανα που φύτρωναν στην περιοχή. Μια δεύτερη εξήγηση είναι πως από την περιοχή μάζευαν βότανα για τα φάρμακα που έφτιαχναν οι καλόγεροι του Φαρμακά. Ο Φαρμακάς θα ήταν η περιοχή που βλάσταιναν διάφορα βότανα. Μερικοί χωριανοί μας όμως έχουν και μια τρίτη εξήγηση για το όνομα του χωριού. Θεωρούν ότι η ονομασία προήλθε από το “φαρμάτζιην” (φαρμάκι), το τσουχτερό κρύο που υπάρχει τους χειμωνιάτικους μήνες. Η παράδοση λέει πως από το Φαρμακά μέχρι την Αγία Παρασκευή (κοντά στο Καλό Χωριό) υπήρχαν εφτά μικρά χωριά. Όλα όμως καταστράφηκαν από λοιμό (αρρώστια) που δεν ήταν άλλη από την πανούκλα. Μάλιστα η τοποθεσία Λοιμόχωρο πήρε το όνομα της από το λοιμό. Στην περιοχή αυτή υπήρχε η εκκλησία του Αρχαγγέλου. Κοντά στο λατομείο ήταν το ” Τυρί της ‘ρκας” (της γριάς). Χωριό υπήρχε και στην Κρεμμίστρα, τοποθεσία που είναι κοντά στο λατομείο και το νερό πέφτει από ψηλά. Οι χωριανοί μας, όταν καλλιεργούν τα κτήματα σε αυτές τις περιοχές, βρίσκουν πήλινα αγγεία και άλλα εργαλεία που είχαν εκείνη την εποχή. Κάποιοι μάλιστα λένε, πως στην περιοχή του Αρχαγγέλου υπάρχει μεγάλος θησαυρός! Τόσο μεγάλος που θα μπορούσε να ζήσει μ ‘αυτόν όλη η Κύπρος για εφτά χρόνια!!

Φιλάνι Ένα ερειπωμένο χωριό – μυστήριο στη Λευκωσία

Επαρχία Λευκωσίας, σχετικά σύντομη εκδρομή, περίπου 40 λεπτά δρόμος, σε μια διαδρομη΄ που περνά από χωριά, δέντρα και βουνά, αδειάζει το μυαλό και γεμίζει εικόνες, περνάς από το Πολιτικό και συνεχίζεις φαινομενικά στο πουθενά, που όμως γεωγραφικά περιλαμβάνεται στα όρια του χωριού αυτού. Αν ακολουθείς GPS, ακολουθείς ένα στρίψιμο που σε πάει ακόμα περισσότερο στο πουθενά, στο πιο-πουθενά, και κάνεις τις στροφές τις βουνοπλαγιάς μέχρι που βλέπεις στα αριστερά σου μια σειρά από ερείπια, δίπλα από την Θεραπευτική Κοινότητα Αγίας Σκέπης.

Βλέπεις σπίτια – ερείπια μαζεμένα στην άκρη του δρόμου, επιβλέπουν πράσινο και τον ποταμό Πεδιαίο, σε κάνουν να σκεφτείς τη ζωή που κάποτε υπήρχε εκεί. Φαίνονται πως είχαν ύψος και, κάποια, εσωτερική αυλή που ίσως προδίδει πως οι κάτοικοι, ή έστω οι ιδιοκτήτες των σπιτιών είχαν χρήματα. Αυτό είναι το Φιλάνι και κανείς δεν γνωρίζει με σιγουριά πότε κτίστηκε αλλά μαρτυρίες λένε πως ιδρύθηκε από οικογένειες του Πολιτικού, του Λαζανιά, του Φικάρδου και Πέρα Ορεινής και σύμφωνα με πληροφορίες της ιστοσελίδας της Ταμασσού, γύρω στο 1850 και στο 1900 είχε περίπου 20 μόνιμους κατοίκους. Όλοι όμως είτε έφυγαν, είτε πέθαναν από μια λοιμώδη ασθένεια.